Onderwijs door Ursulinen
‘Het eerste doel is: de jonge meisjes eene zoodanige opvoeding te geven, dat zij eenmaal ware christelijke vrouwen zullen zijn, doordrongen van het gewicht harer roeping in de katholieke maatschappij. Het tweede doel, haar te onderrichten in alle wetenschappen, welke gesteund door eene godsvrucht, van die sterke vrouwen vormen, waarvan de H. Schrift spreekt.’ Dit waren de doelstellingen van de school en het pensionaat van de zusters Ursulinen, die zich in 1843 in Sittard vestigden.
Heilige zuiverheid
Opleidingsmogelijkheden voor meisjes waren vroeger dun gezaaid, maar in Sittard was er halverwege de negentiende eeuw al een hoog aangeschreven onderwijsinstituut voor jongedames, namelijk de school en het pensionaat van de zusters Ursulinen. Het instituut, dat op 8 mei 1843 in ‘Huis op de Berg’ aan de Oude Markt geopend werd, kwam tegemoet aan het verlangen van de gegoede burgerij naar degelijk, katholiek onderwijs voor hun dochters. Het pensionaat, waar Frans de omgangstaal was, verwierf snel een grote faam in de wijde omgeving. In het reglement stond in welke geest de zusters de meisjes wilden opvoeden. Gehoorzaamheid van geest en hart gold als een onontbeerlijke deugd, net als zedigheid, ‘bewaarster van heilige zuiverheid’, en eerbied aan de oversten, ‘wijl zij voor ons de plaats van God bekleeden’.
De leerlingen moesten bij het eerste teken van de bel ‘het stilzwijgen onderhouden’. Als spreken was toegestaan, dan alleen in het Frans. Bij uitzondering mochten nieuwelingen de eerste weken nog hun moedertaal spreken. 's Morgens moesten de pensionaires het gezicht, de hals, de armen en de handen wassen, de tanden poetsen, en de haren goed uitkammen en netjes vlechten. Van zondag tot en met donderdag was het uniform verplicht. Op vrijdag en zaterdag mochten de internen bonte jurken dragen.
Aan de wieg
De Ursulinen, onderwijsorde bij uitstek, hebben aan de wieg gestaan van meer onderwijsinstellingen in Sittard. Ze stichtten scholen voor kleuter- en basisonderwijs, leidden vanaf 1915 een uloschool en boden vanaf 1928 sommige ulo-leerlingen een voortgezette opleiding aan met cursussen moderne talen, kunstgeschiedenis, boekhouden, handwerken, typen en stenografie. Uit die opleiding ontstond in 1930 de middelbare meisjesschool (MMS).
De ursulinen bereikten in 1949 een mijlpaal toen ze eindelijk toestemming kregen voor de oprichting van een gymnasium. Ook meisjes uit de regio Sittard-Geleen konden nu naar de universiteit doorstromen. MMS en gymnasium werden in een lyceum verenigd. Van toen af heette de school Serviam ('ik zal dienen').
De zusters hebben een voortrekkersrol gespeeld bij de aanpak van de onderwijsachterstand van meisjes. Ze deden dat in een tijd waarin de algemene mening was dat vrouwen alleen in het gezin en de huishouding een taak hadden te vervullen.
Math. Vleeshouwers en Peter Schulpen
Voor meer informatie over dit onderwerp zie:
N.N., Pensionnat des Religieuses Ursulines Sittard (Limb Hollande) (1897).
Nout Verhouven, Serviam (1962).
M. Vleeshouwers e.a., Serviam 50 jaar(1982).
Math. Vleeshouwers, ‘Onderwijs in Sittard 1900-1950’, in: Sittard, uit bronnen geput, band 2 (1993) 668-670.
J. Hendriks (red.), Serviam 1930-1998 (1998).
Math. Vleeshouwers, Beelden van Scholen in Sittard (2001) 23-29, 60-64.
