RM521655 Sittard Vijverweg : Stadspark
Dit stadspark is aangelegd in de periode 1921-1933. Het geheel kwam in een drietal fasen tot stand. Het werd in het kader van de werkverschaffing gerealiseerd.
Locatie: Sittard, Vijverweg
50° 59' 23" NB, 5° 51' 46" OL
Rijksmonument: 521655
Kadaster: STD00-C-4628 en STD00-G-3277
Bouwstijl: Gemengde tuinstijl met elementen van zowel een landschappelijke als formele aanleg.
Bouwhistorie: Dit stadspark is aangelegd in de periode 1921-1933. Het geheel kwam in een drietal fasen tot stand. Het werd in het kader van de werkverschaffing gerealiseerd in opdracht van het gemeentebestuur van Sittard, naar een ontwerp van de tuinen landschapsarchitect D.F. Tersteeg uit Naarden. In 1921 en 1922 werd het zuidelijke deel van de aanleg met roeivijver en de slingervijver gerealiseerd. In 1924-1925 kwam het noordelijke deel rond de eendenvijver en in 1927 het daarop aansluitende gebied ter hoogte van de kleine vijver gereed. In 1932 werd het ontwerp door Tersteeg aangepast met het oog op de inpassing van een zwembad in het nog braakliggende middengedeelte van het park. Tersteeg heeft de directie gevoerd over de uitvoering van het grootste gedeelte van het park. In de jaren vijftig trof de tuinen landschapsarchitect J. Bergmans van de gemeente Sittard voorbereidingen voor een restauratie die nooit tot uitvoering is gekomen. Wel reduceerde hij de beplanting in het stadspark aanzienlijk. In 1983 werd het noordelijke parkdeel onder supervisie van de gemeentelijke plantsoenendienst conform het oorspronkelijke ontwerp van D.F. Tersteeg in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Toen werden diverse bouwkundige elementen in het park vernieuwd, vervangen of gerestaureerd. In 1994-1995 werd, na de gedeeltelijke sloop van het voormalige zwembad van stadsarchitect G.H.H. Cuijpers, het middendeel van het park heringericht naar een ontwerp van tuinen landschapsarchitect G. Limpens van de gemeente Sittard. Als gevolg van deze herinrichting kreeg het middendeel van het park de functie van een theatervormig evenemententerrein, waarbij de resterende façade van de zwembadentree als entree én podium voor genoemd terrein is gaan functioneren. Dit in 1994-1995 ingerichte middendeel van het park is voor de functionele samenhang van de samenstellende parkdelen van wezenlijk belang, maar voor de bescherming van het park als zodanig vooralsnog van ondergeschikt belang.
Exterieur: Het Stadspark Sittard kenmerkt zich door een wisselende toepassing van landschappelijke en formele parkelementen, in combinatie met bouwkundige elementen als keermuren, zitbanken, trappen en beelden. Het relatief smalle, langgerekte park is gesitueerd in een voormalig broeken bronnengebied ten zuiden van de historische binnenstad, tussen de wijken Ophoven aan de westzijde en Kollenberg aan de oostzijde. De vijvers van het park onttrekken hun water aan de ter plekke aanwezige bronnen en wateren af op de Geleenbeek\Molenbeek. Het stadspark wordt aan de noordzijde begrensd door de Agricolastraat, aan de oostzijde door de Vijverweg, aan de zuidzijde door het snijpunt van Vijverweg en Molenweg, aan de westzijde door Molenweg en Geleenbeek\Molenbeek. De kleine slingervijver, die een onverbrekelijk onderdeel vormt met de gehele parkaanleg, is onmiddellijk ten oosten van de Vijverweg gesitueerd. De vijver heeft bakstenen keermuren met ijzeren leuningen op betonnen basementen. Het metselwerk van deze keermuren kenmerkt zich door het smalle formaat van de baksteen, de brede terug liggende horizontale voegen en de smalle verticale voegen. Deze keermuren versmallen aan de bovenzijde.
Interieur: De beplanting van het zuidelijke parkdeel, inclusief de aanleg rond de slingervijver, bestaat voornamelijk uit solitaire eiken, kastanjes, elzen en rhododendrongroepen. Het middengedeelte van het park was oorspronkelijk voorzien als wandelgebied met vele vloeiend gesitueerde wandelpaden, laantjes, boomen heestergroepen. Dit plan werd echter niet gerealiseerd. Ter plaatse werd in 1932-1933 het zwembad aangelegd. Bij de reconstructie van 1994-1995 zijn in het streven naar een naadloos inpasbaar eigentijds ontwerp en het realiseren van een verwijzing naar de architectuur van het voormalig zwembad Het noordelijke parkgedeelte, 1924-1925, met uitbreiding uit 1927, heeft een drietal samenstellende onderdelen. Aan de noordzijde, bij de Agricolastraat, bevinden zich de hoofdentree en een eendenvijver, die vanaf het Julianaplein een lange zichtlijn over het water hebben. Het tweede deel van de noordelijke aanleg bestaat uit een speelweide omgeven door een bijna cirkelvormige rondwandeling en is voorzien van een tweetal zichtassen. De noordelijke aanleg werd aan de zuidzijde afgesloten door een inmiddels verdwenen spiegelannex lelievijver, die ter plekke de gehele breedte van het park tussen de beek en de Vijverweg besloeg.
Cultuurhistorie: Het stadspark van Sittard is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een landschappelijke en typologische ontwikkeling en tegelijkertijd van een sociaaleconomische ontwikkeling: de werkverschaffing in de jaren dertig van de twintigste eeuw. De architectuurhistorische waarden van het park zijn groot en worden bepaald door het belang van het park voor de geschiedenis van de tuinen landschapsarchitectuur in Nederland; door de toegepaste stijl; door de bijzondere plaats van deze grootschalige, openbare aanleg in het oeuvre van de tuinen landschapsarchitect D.F. Tersteeg, wiens werk van nationaal belang is; door de esthetische kwaliteiten van diens ontwerp, door het bijzondere beplantingsplan van hoge dendrologische waarde en door de toepassing van tal van bouwkundige elementen in het ontwerp.
Bijzonderheden: Het padentracé van het Stadspark Sittard, met wisselende breedten en profielen, is volledig gaaf. De meeste zitbanken zijn vernieuwd. Aan de noordwestzijde van het park, bij de Molenbeek, bevindt zich nog een oorspronkelijke zitbank met siermetselwerk op de flankerende dwarsmuren. Gaaf bewaard gebleven stadsparken zijn in Nederland een zeldzaam verschijnsel.
Opmerkingen: De afgelopen jaren is het stadspark grondig gerestaureerd.